Dijitalleşmenin hayatımızın her alanına girmesiyle birlikte yazılım da sürekli büyümekte olan bir endüstri haline gelmiştir. Değişmekte olan yaşam standartlarımızla birlikte hemen hemen herkes bir şekilde yazılım kullanır hale gelmiştir. Dolayısıyla da yazılım geliştiren firmalarında hem kendi haklarını korumak hem de yazılım yaptıran firmaların haklarını korumak adına iyi hazırlanmış bir yazılım sözleşmesi önemli hale gelmiştir. Süreç bakımından iyi yönetilerek hazırlanmış yazılış sözleşmeleri iki tarafında haklarını korur, aynı zamanda da yazılımın başarıya ulaşmasını sağlar.
Yazılım sözleşmesi ihtiyacı ilk olarak yazılımların donanımlardan bağımsız olarak satılabilir olmasının anlayışıyla ortaya çıkmıştır. İlk olarak 1968 yılından önce IBM gibi önemli bilgisayar üreticisi firmalar bilgisayar yazılımlarını bilgisayar sistemi ile birlikte pazarlıyorlardı. Tabi ki bu durum yazılım firmaları için haksızlık unsuru barındırmaktaydı, hatta ABD Adalet Bakanlığı tarafından IBM ile ilgili hukuk davaları açılmaktaydı. Aynı yıllarda 1919 yılında ABD’de kurulan RCA Corporation IBM 360’larda bulunan yazılıma çok benzer bir yazılım geliştirdi. Bu gelişmeyle birlikte yazılımlarında ayrı bir ürün olarak pazarlanabilir olduğu anlaşılmış oldu.
Yazılımlarında ayrı bir maddi değerinin anlaşılmasıyla birlikte günümüzde dev bir endüstriye ulaşan bir süreç başlamıştır. Öyle ki dünyanın en büyük şirketleri arasında yazılım üreten şirketler daha ön plandadır. Yazılım geliştirme süreçleri ilk yıllarda daha basit işlemler yerine getirmekteyken, günümüzde çok daha karmaşık hizmetler sunan platformlardır. Tabi bu karmaşıklık hem yazılım geliştiren şirketler açısından hem de hizmet alan firmalar tarafından bir takım zorlukları da beraberinde getirmiştir. İşte bu nokta da yazılım sözleşmeleri devreye girmektedir.
Yazılım Sözleşmesi Nasıl Hazırlanır?
Yazılım sözleşmeleri kapsam bakımından yazılımın geliştirilmeye ilk başladığı andan itibaren, yazılım analizlerine, ekran tasarımlarına, işin teslimine, teslim sonrası eğitimlere, sonrasında da sürdürülebilirliğe kadar uzun bir süreci kapsamaktadır. Yazılım sözleşmeleri nasıl hazırlanır diye araştırıldığında karşımıza çok farklı sözleşme içerikleri çıkabilir. Bu durumda yazılım sözleşmesi örneği incelenebilir, farklı yazılım sözleşmeleri taranabilir. Ancak yine de aradığınız yazılım sözleşmesi hazır olarak bulamayabilirsiniz. Bu durumun sebebi her bir yazılımın kendin özgü dinamikleri barındırması, müşteri talepleri, gizlilik vb. farklılıklarının bulunmasıdır. Her ne kadar farklılıklar bulunsa da bazı temel maddelerin sözleşmede yer alması gerekmektedir. Bu temel maddeleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Yazılım sözleşmesi ihtiyacı ilk olarak yazılımların donanımlardan bağımsız olarak satılabilir olmasının anlayışıyla ortaya çıkmıştır. İlk olarak 1968 yılından önce IBM gibi önemli bilgisayar üreticisi firmalar bilgisayar yazılımlarını bilgisayar sistemi ile birlikte pazarlıyorlardı. Tabi ki bu durum yazılım firmaları için haksızlık unsuru barındırmaktaydı, hatta ABD Adalet Bakanlığı tarafından IBM ile ilgili hukuk davaları açılmaktaydı. Aynı yıllarda 1919 yılında ABD’de kurulan RCA Corporation IBM 360’larda bulunan yazılıma çok benzer bir yazılım geliştirdi. Bu gelişmeyle birlikte yazılımlarında ayrı bir ürün olarak pazarlanabilir olduğu anlaşılmış oldu.
Yazılımlarında ayrı bir maddi değerinin anlaşılmasıyla birlikte günümüzde dev bir endüstriye ulaşan bir süreç başlamıştır. Öyle ki dünyanın en büyük şirketleri arasında yazılım üreten şirketler daha ön plandadır. Yazılım geliştirme süreçleri ilk yıllarda daha basit işlemler yerine getirmekteyken, günümüzde çok daha karmaşık hizmetler sunan platformlardır. Tabi bu karmaşıklık hem yazılım geliştiren şirketler açısından hem de hizmet alan firmalar tarafından bir takım zorlukları da beraberinde getirmiştir. İşte bu nokta da yazılım sözleşmeleri devreye girmektedir.
Yazılım Sözleşmesi Nasıl Hazırlanır?
Yazılım sözleşmeleri kapsam bakımından yazılımın geliştirilmeye ilk başladığı andan itibaren, yazılım analizlerine, ekran tasarımlarına, işin teslimine, teslim sonrası eğitimlere, sonrasında da sürdürülebilirliğe kadar uzun bir süreci kapsamaktadır. Yazılım sözleşmeleri nasıl hazırlanır diye araştırıldığında karşımıza çok farklı sözleşme içerikleri çıkabilir. Bu durumda yazılım sözleşmesi örneği incelenebilir, farklı yazılım sözleşmeleri taranabilir. Ancak yine de aradığınız yazılım sözleşmesi hazır olarak bulamayabilirsiniz. Bu durumun sebebi her bir yazılımın kendin özgü dinamikleri barındırması, müşteri talepleri, gizlilik vb. farklılıklarının bulunmasıdır. Her ne kadar farklılıklar bulunsa da bazı temel maddelerin sözleşmede yer alması gerekmektedir. Bu temel maddeleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
- Taraflar: Sözleşmenin tarafları ayrıntılı bir biçimde yazılmalıdır.
- Sözleşmenin Konusu: Yazılım sözleşmesinin konusu burada genel hatlarıyla açıklanıp Ek olarak yazılımın teknik gereksinimleri açıklanabilir. Bazı yazılımların geliştirme aşaması oldukça uzun ve karmaşık süreçler içerdiğinden ek olarak sunulması daha anlaşılırdır.
- Sözleşme Süresi: Yazılım eğer ilk defa sıfırdan tasarlanıp geliştirilecekse sözleşme süresini detaylandırmak gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse aylık yazılım projesi süresinde hangi aylarda hangi işlemlerin yapılacağı açık ve net olarak belirtilmelidir. Aksi takdirde yazılımın başarıya ulaşması ve takip edilebilirliği zayıflayacaktır.
- Sözleşme Bedeli: Yazılım ile ilgili ödeme şekilleri ve ödeme takvimi detaylı olarak açıklanmalıdır. Bu nokta da en çok karşılaşılan durum, yazılım geliştirme aşamalarında yabancı para birimi ile alınan hizmetler varsa bunun öngörülebilir bir şekilde hesaplanarak ücrete yansıtılması ileride karşılaşılabilecek problemleri engelleyecektir.
- Gizlilik ve Güvenlik: Yazılım geliştirme süreçlerinde taraflar açısından özellikle belirtilmesi ve korunması gereken bilgiler varsa açıkça belirtilmelidir.
- Kabul Testleri: Yazılım projelerinde en önemli süreçlerden biri de hizmet alan tarafın isteğiyle, yazılım geliştiren tarafın sunduklarının örtüşmesidir. Yazılım süresince iyi bir iletişimle bu en aza indirilebilir. Ancak yine de yazılım teslimi ile kabul testlerinin yapılarak kayıt altına alınması sonradan doğabilecek hukuki uyuşmazlıklarda delil niteliğinde olacaktır.
- Fikri Mülkiyet Hakları: Yazılım geliştirme aşamasında yeni fikirler ortaya çıkmış olabilir, veya yazılım projesinin kendisi yeni bir fikirdir. Bu durumda tarafların bu haklara nasıl uyacağı mutlaka belirtilmelidir.
- Uyuşmazlıkların Çözümü : Süreç içerisinde çıkabilecek uyuşmazlıkların çözümünde yetkili mahkemeler belirlenmelidir.
- Fesih: Yazılım sözleşmesi ile ilgili tarafların fesih hakları ve hangi durumda fesih edebilecekleri belirtilmelidir.
Yukarıda belirtilen ifadeler yazılım sözleşmesi hazırlanırken dikkat edilmesi gereken maddeler açısından önemlidir. Ancak her bir yazılım kendi özelliklerini içerdiğinden dolayı her bir yazılım sözleşmesinin kendine özgü maddelere sahip olması gerekmektedir. Bu anlamda yazılım sözleşmesi örneği hazırlanacak olsa da mutlaka yazılım konusunda teknik ifadelere hakim hukukçulardan destek alınmalıdır. Çünkü sözleşmede geçen teknik ifadeler yazılım için çok önemli, geliştirilmesi maddi olarak yüksek rakamlar içerebilir. Bu bakımdan yazılım sözleşmesi hazırlamak hukuki birikim kadar yazılım birikimi de gerektirmektedir. Bilişim ve Hukuk olarak yazılım sözleşmesi nasıl hazırlanır diye merak edenler için giriş anlamında katkıda bulunmaya çalıştık. Daha ayrıntılı bilgi almak isteyenler iletişime geçebilir.
