Ofset baskı, bir yüzyılı aşkın bir müddettir kullanılan ve hala en çok seçim edilen baskı tekniğidir. Binlerce materyale süratli baskı yapma imkânı sağlar.
Ofset baskı, kâğıt yüzeyine görüntü baskısı yapmak için kullanılan bir baskı tekniğidir. Kartvizitten dev reklam panosu kitapçıklarına kadar belli gramajdaki ve ebattaki bir hayli kâğıda veya eşi materyale uygulanabilir. Günümüzde çok yaygın olan bir baskı tekniğidir. Gazeteler gibi aynı anda çok rakamda baskı gerektiren baskı sistemlerinde seçim edilen bir usuldür. İş dünyasında ve günlük yaşamımızda her an karşılaşabileceğimiz binlerce materyalde ofset baskı uygulamalarını görebiliriz. Öteki baskı tekniklerinden değişik olarak basılacak yüzey ile basılmayacak yüzey denk yükseklikte olduğu için “düz baskı” veya “endirekt baskı” olarak da adlandırılır. İngilizcesi “offset”tir ve Türkçeye bu sözcükten esinlenerek “ofset baskı” olarak geçmiştir.
Tarihçesi
Ofset baskı, 1904 senesinde Amerikalı Ira W. Rubel tarafından buluş edilmiştir. Rubel, taş baskı geliştirme çalışmaları sırasında rotatif bir makine üzerinde çalışırken “yanlışlıkla” ofset baskıyı keşfetmiştir. 1907 senesinde Almanya’da Caspar Harman, ilk katman ofset ve rotatif ofset makine projesini üç silindir sistemine göre hazırladı. Birinci Dünya Savaşı’na kadar bu ofset cihazları kullanıldı. Savaş sırasında baskı harekâtları durdu. Savaştan sonra 1930’lu senelerde ofset baskı uygulamaları çoğalmaya başladı. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra pozitif kopya kalıp sistemi geliştirildi. Bu tarihten sonra teknolojideki büyümelere paralel olarak ofset baskı sistemleri ve cihazları geliştirildi.
Özellikleri Nelerdir?
Günümüzde gazetelerden kitaplara, mecmualardan kitapçıklara, kartvizitlerden faturalara ve karton ambalajlara kadar rakamsız baskı uygulamasında kullanılan bir tekniktir. Aynı anda çok rakamda baskı reelleşebilir. Fabrikasyon veya elle hazırlanan kalıplar kullanılabilir. Fabrikasyon kalıplar, elle hazırlananlara göre daha maliyetli ancak niteliklidir. Dolayısıyla fabrikasyon kalıplarda baskı daha nitelikli olur. Ofset baskı makinelerindeki değişik renk parçaları, aynı anda çok değişik renkleri basmaya imkân sağlar. Siyah, mavi, kırmızı ve sarı renk veren üniteler sayesinde baskı sırasında istenen renkler tonlanabilir. Baskı harekâtının uygulandığı ve kauçuk bir katmanı bulunan merdaneye ‘blanket’ ismi verilir. Kalıp hazırlanırken “bilgisayardan kâğıda pozlandırma” ismi verilen Computer To Plate CTP tekniği kullanılır. Bu teknikte bilgisayar civarında hazırlanan görüntü veya fotoğraf, dolaysız olarak kalıplara aktarılabilir. CTP tekniği sayesinde çok kısa zamanda çok az kusur hisseyi ile kalıplar hazırlanabilir.
Çalışma İlkeyi Nasıldır?
Ofset baskının çalışma ilkeyi genel olarak kolaydır. İlke olarak, su ile mürekkebin karışmaması özelliğinin kullanıldığı bir tekniktir. Mürekkep veya boyanın dolaylı yollarla kâğıda basılması sağlanır. Taş baskı litografi tekniği ile eşlik gösterir. Kalıp yüzeyi düzdür ve kalıp üzerindeki yükseklik farklarından yararlanmaz. Başka Bir Deyişle basılacak yüzey ile basılmayacak yüzey denk yüksekliktedir. Aygıtın parçalarında kullanılan metaller, özelliklerine göre mürekkebi meblağ ve suyu iter.
Kâğıdın basılacak yüzeyi emülsiyon katmanı ile kaplanır. Emülsiyonun öteki ismi “akışkan asıltı”dır. Birbiri içinde çözülmeyen iki akışkanın karışımıdır. Akışkanın biri parçalayan fazdır ve öteki akışkanın dağınılan faz içinde ufalamış gidişattadır. Kâğıdın basılmayacak yüzeyi emülsiyon ile kaplanmaz. Basılacak yüzey mürekkebi, öteki yüzey ise “gren çukur” ismi verilen mikrometrik gözenekler ile suyu meblağ. Bu safhada mürekkep ile suyun birbirine karışmaması özelliği devre girer. Ofset baskıda suyun boş alanlarda tutunmasının nedeni, bu bölgelerde suyu yakalayan mikro gözeneklerin olmasıdır. Mürekkebin tutunduğu alanlar ise düzdür ve bu yüzeyde su tutunamaz. Bu biçimde basım yapılan yüzeyde mürekkep baskıyı asıllaştırır. Öteki boş alanlar başka bir deyişle “gren çukur” alanları su ile dolduğu için mürekkebi o alana yanaştırmazlar ve böylece yalnızca istenen alanlara baskı uygulanmış olur.
Ofset baskı makinesinde değişik silindirler ve merdaneler kullanılır. Bu parçalar değişik metaller kullanılarak üretilir. Yüzeyleri ışığa son derece duyarlı objelerle kaplanmıştır. Baskı makinesinde üç değişik silindir veya kazan bulunur. Bunlar; kalıp silindiri, blanket silindiri ve baskı silindiridir. Ayrıca mürekkep merdanesi ve ıslatma su merdanesi de bulunur. Kalıp kazanının üzerinde kalıp vardır. Kalıp üzerindeki görüntü düzdür. Baskı kalıbı dönerken ıslatma veya su merdanesi, mürekkep merdanesi ile temas eder. Baskı yapılacak yere mürekkep, baskı yapılmayacak yere de su verilir. Mürekkepli yerler blankete aktarılır. Blanket silindiri üzerinde elastik bir kauçuk kaplama bulunur. Blaknet, elastik yapısı nedeniyle hem kâğıtla hem de baskı kalıbı ile temas halinde geçim içinde çalışır. Bu kauçuk materyaline baskı uygulanır ve görüntü kauçuğun üzerine ters biçimde basılır. Başka Bir Deyişle baskı yapılacak alandaki mürekkep kalıp üzerinde düz görüntülüdür ve blankete ters olarak aktarılır. Kauçuk materyalindeki ters görüntü, blanket ve baskı silindirleri arasından geçirilen kâğıda düz olarak uygulanarak baskı hakikatleşir.
Özetleyecek olursak; “suyun mürekkebi itmesi” temeline dayalı çalışan sistemle çalışan ofset baskıda, basılacak filmin görüntüsü ışığa alıngan ofset plakasına aktarılarak kalıp hazırlanır. Kalıp yüzeyindeki baskı yapan ve yapmayan bölümler aynı yüksekliktedir. Baskı cihazında kalıp, kauçuk ve baskı kazanları bulunur. Kalıp kazanındaki film görüntüsü kauçuk kazanına aktarılır. Baskı yapılacak kâğıt kauçuk ve baskı kazanları arasından geçirilerek baskı operasyonu hakikatleşir.
Ofset Baskı Çeşitleri
Ofset baskı, “katman ofset baskı” ve “web ofset baskı” olarak iki çeşidi vardır. Bu baskı cinsleri de kendi aralarında değişik tekniklere ufalar.
Katman Ofset Baskı: Katman kâğıtların kullanıldığı ofset baskı çeşididir. Muhtelif minik ebatlardaki kâğıtlara baskı yapabilir. 25 ila 100 santimetrelik materyaller kullanılabilir. 2 ila 12 değişik renk tonlanabilir. Gazete, mecmua ve kitaplar için ideal bir baskı çeşididir. Kâğıtlara tek tek baskı uygulanır. Sayfaların yayın ebatları baskıdan evvel veya sonra ayarlanabilir. Minik hacimli baskılar için uygundur.
Web Ofset Baskı: Makara veya rulo kâğıtlar kullanılır. Daha az maliyetle, yüksek süratte, çok fazla ölçüde baskı yapma imkânı verir. Daha büyük makineler kullanılır. Büyük ölçülerde gazete ve mecmua basımları için uygun bir baskı çeşididir.
Ofset Baskı ile Dijital Baskı Arasındaki Fark Nedir?
Matbaa teknolojisinde en çok ofset baskı kullanılır; ancak son senelerde dijital baskı da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Dijital baskı, ofset baskıya göre daha pratiktir ve süratli baskı imkânı verir, daha az atık vazgeçer. Her iki baskı çeşidi de baskı yapılacak ölçü, ebat ve sektöre göre kullanım değişiklikleri gösterir. Çalışma ilkeleri birbirinden değişiktir. Ofset baskıda su ve mürekkebin karışmaması ilkeyi kullanılırken, dijital baskı bilgisayar yardımı ile çalışır. Dijital baskılar bilgisayar civarında hazırlanır ve kısa zamanda baskı üzerinde farklılık yapılabilir. Ofset baskıda kalıplar kullanılır ve kalıpta kısa zamanda farklılık yapma imkânı yoktur. Dijital baskıda, ofset baskıya oranla daha az kimyevi madde kullanılır. Ofset baskılar katmanda 1 milyon baskı yapabilir. Bu nedenle özellikle fazla ölçülerdeki baskılarda seçim edilir. Kitap, mecmua, kapaklar ve kitapçıklar için dijital baskı daha çok seçim edilir.
Ofset baskı, kâğıt yüzeyine görüntü baskısı yapmak için kullanılan bir baskı tekniğidir. Kartvizitten dev reklam panosu kitapçıklarına kadar belli gramajdaki ve ebattaki bir hayli kâğıda veya eşi materyale uygulanabilir. Günümüzde çok yaygın olan bir baskı tekniğidir. Gazeteler gibi aynı anda çok rakamda baskı gerektiren baskı sistemlerinde seçim edilen bir usuldür. İş dünyasında ve günlük yaşamımızda her an karşılaşabileceğimiz binlerce materyalde ofset baskı uygulamalarını görebiliriz. Öteki baskı tekniklerinden değişik olarak basılacak yüzey ile basılmayacak yüzey denk yükseklikte olduğu için “düz baskı” veya “endirekt baskı” olarak da adlandırılır. İngilizcesi “offset”tir ve Türkçeye bu sözcükten esinlenerek “ofset baskı” olarak geçmiştir.
Tarihçesi
Ofset baskı, 1904 senesinde Amerikalı Ira W. Rubel tarafından buluş edilmiştir. Rubel, taş baskı geliştirme çalışmaları sırasında rotatif bir makine üzerinde çalışırken “yanlışlıkla” ofset baskıyı keşfetmiştir. 1907 senesinde Almanya’da Caspar Harman, ilk katman ofset ve rotatif ofset makine projesini üç silindir sistemine göre hazırladı. Birinci Dünya Savaşı’na kadar bu ofset cihazları kullanıldı. Savaş sırasında baskı harekâtları durdu. Savaştan sonra 1930’lu senelerde ofset baskı uygulamaları çoğalmaya başladı. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra pozitif kopya kalıp sistemi geliştirildi. Bu tarihten sonra teknolojideki büyümelere paralel olarak ofset baskı sistemleri ve cihazları geliştirildi.
Özellikleri Nelerdir?
Günümüzde gazetelerden kitaplara, mecmualardan kitapçıklara, kartvizitlerden faturalara ve karton ambalajlara kadar rakamsız baskı uygulamasında kullanılan bir tekniktir. Aynı anda çok rakamda baskı reelleşebilir. Fabrikasyon veya elle hazırlanan kalıplar kullanılabilir. Fabrikasyon kalıplar, elle hazırlananlara göre daha maliyetli ancak niteliklidir. Dolayısıyla fabrikasyon kalıplarda baskı daha nitelikli olur. Ofset baskı makinelerindeki değişik renk parçaları, aynı anda çok değişik renkleri basmaya imkân sağlar. Siyah, mavi, kırmızı ve sarı renk veren üniteler sayesinde baskı sırasında istenen renkler tonlanabilir. Baskı harekâtının uygulandığı ve kauçuk bir katmanı bulunan merdaneye ‘blanket’ ismi verilir. Kalıp hazırlanırken “bilgisayardan kâğıda pozlandırma” ismi verilen Computer To Plate CTP tekniği kullanılır. Bu teknikte bilgisayar civarında hazırlanan görüntü veya fotoğraf, dolaysız olarak kalıplara aktarılabilir. CTP tekniği sayesinde çok kısa zamanda çok az kusur hisseyi ile kalıplar hazırlanabilir.
Çalışma İlkeyi Nasıldır?
Ofset baskının çalışma ilkeyi genel olarak kolaydır. İlke olarak, su ile mürekkebin karışmaması özelliğinin kullanıldığı bir tekniktir. Mürekkep veya boyanın dolaylı yollarla kâğıda basılması sağlanır. Taş baskı litografi tekniği ile eşlik gösterir. Kalıp yüzeyi düzdür ve kalıp üzerindeki yükseklik farklarından yararlanmaz. Başka Bir Deyişle basılacak yüzey ile basılmayacak yüzey denk yüksekliktedir. Aygıtın parçalarında kullanılan metaller, özelliklerine göre mürekkebi meblağ ve suyu iter.
Kâğıdın basılacak yüzeyi emülsiyon katmanı ile kaplanır. Emülsiyonun öteki ismi “akışkan asıltı”dır. Birbiri içinde çözülmeyen iki akışkanın karışımıdır. Akışkanın biri parçalayan fazdır ve öteki akışkanın dağınılan faz içinde ufalamış gidişattadır. Kâğıdın basılmayacak yüzeyi emülsiyon ile kaplanmaz. Basılacak yüzey mürekkebi, öteki yüzey ise “gren çukur” ismi verilen mikrometrik gözenekler ile suyu meblağ. Bu safhada mürekkep ile suyun birbirine karışmaması özelliği devre girer. Ofset baskıda suyun boş alanlarda tutunmasının nedeni, bu bölgelerde suyu yakalayan mikro gözeneklerin olmasıdır. Mürekkebin tutunduğu alanlar ise düzdür ve bu yüzeyde su tutunamaz. Bu biçimde basım yapılan yüzeyde mürekkep baskıyı asıllaştırır. Öteki boş alanlar başka bir deyişle “gren çukur” alanları su ile dolduğu için mürekkebi o alana yanaştırmazlar ve böylece yalnızca istenen alanlara baskı uygulanmış olur.
Ofset baskı makinesinde değişik silindirler ve merdaneler kullanılır. Bu parçalar değişik metaller kullanılarak üretilir. Yüzeyleri ışığa son derece duyarlı objelerle kaplanmıştır. Baskı makinesinde üç değişik silindir veya kazan bulunur. Bunlar; kalıp silindiri, blanket silindiri ve baskı silindiridir. Ayrıca mürekkep merdanesi ve ıslatma su merdanesi de bulunur. Kalıp kazanının üzerinde kalıp vardır. Kalıp üzerindeki görüntü düzdür. Baskı kalıbı dönerken ıslatma veya su merdanesi, mürekkep merdanesi ile temas eder. Baskı yapılacak yere mürekkep, baskı yapılmayacak yere de su verilir. Mürekkepli yerler blankete aktarılır. Blanket silindiri üzerinde elastik bir kauçuk kaplama bulunur. Blaknet, elastik yapısı nedeniyle hem kâğıtla hem de baskı kalıbı ile temas halinde geçim içinde çalışır. Bu kauçuk materyaline baskı uygulanır ve görüntü kauçuğun üzerine ters biçimde basılır. Başka Bir Deyişle baskı yapılacak alandaki mürekkep kalıp üzerinde düz görüntülüdür ve blankete ters olarak aktarılır. Kauçuk materyalindeki ters görüntü, blanket ve baskı silindirleri arasından geçirilen kâğıda düz olarak uygulanarak baskı hakikatleşir.
Özetleyecek olursak; “suyun mürekkebi itmesi” temeline dayalı çalışan sistemle çalışan ofset baskıda, basılacak filmin görüntüsü ışığa alıngan ofset plakasına aktarılarak kalıp hazırlanır. Kalıp yüzeyindeki baskı yapan ve yapmayan bölümler aynı yüksekliktedir. Baskı cihazında kalıp, kauçuk ve baskı kazanları bulunur. Kalıp kazanındaki film görüntüsü kauçuk kazanına aktarılır. Baskı yapılacak kâğıt kauçuk ve baskı kazanları arasından geçirilerek baskı operasyonu hakikatleşir.
Ofset Baskı Çeşitleri
Ofset baskı, “katman ofset baskı” ve “web ofset baskı” olarak iki çeşidi vardır. Bu baskı cinsleri de kendi aralarında değişik tekniklere ufalar.
Katman Ofset Baskı: Katman kâğıtların kullanıldığı ofset baskı çeşididir. Muhtelif minik ebatlardaki kâğıtlara baskı yapabilir. 25 ila 100 santimetrelik materyaller kullanılabilir. 2 ila 12 değişik renk tonlanabilir. Gazete, mecmua ve kitaplar için ideal bir baskı çeşididir. Kâğıtlara tek tek baskı uygulanır. Sayfaların yayın ebatları baskıdan evvel veya sonra ayarlanabilir. Minik hacimli baskılar için uygundur.
Web Ofset Baskı: Makara veya rulo kâğıtlar kullanılır. Daha az maliyetle, yüksek süratte, çok fazla ölçüde baskı yapma imkânı verir. Daha büyük makineler kullanılır. Büyük ölçülerde gazete ve mecmua basımları için uygun bir baskı çeşididir.
Ofset Baskı ile Dijital Baskı Arasındaki Fark Nedir?
Matbaa teknolojisinde en çok ofset baskı kullanılır; ancak son senelerde dijital baskı da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Dijital baskı, ofset baskıya göre daha pratiktir ve süratli baskı imkânı verir, daha az atık vazgeçer. Her iki baskı çeşidi de baskı yapılacak ölçü, ebat ve sektöre göre kullanım değişiklikleri gösterir. Çalışma ilkeleri birbirinden değişiktir. Ofset baskıda su ve mürekkebin karışmaması ilkeyi kullanılırken, dijital baskı bilgisayar yardımı ile çalışır. Dijital baskılar bilgisayar civarında hazırlanır ve kısa zamanda baskı üzerinde farklılık yapılabilir. Ofset baskıda kalıplar kullanılır ve kalıpta kısa zamanda farklılık yapma imkânı yoktur. Dijital baskıda, ofset baskıya oranla daha az kimyevi madde kullanılır. Ofset baskılar katmanda 1 milyon baskı yapabilir. Bu nedenle özellikle fazla ölçülerdeki baskılarda seçim edilir. Kitap, mecmua, kapaklar ve kitapçıklar için dijital baskı daha çok seçim edilir.
Ofset Baskının Avantajları
- Düşük maliyetle çok miktarda baskı kısa sürede yapılabilir. Bu sebeple bütün dünyada en çok tercih edilen baskı tekniğidir.
- Basılacak her renk için farklı bir birim olduğu için tek seferde çok farklı renkler basılabilir.
- Maliyet – fayda oranı fazladır, yüksek kalitede renk seçenekleri sunar, hızlı baskı olanağı sağlar.
- Matbaa ve baskı tesislerinde kullanılan geniş hacimli en uygun baskı tekniğidir.
- Kabartma ve damgalama gibi farklı baskı uygulamalarına olanak sağlar.
- Hemen hemen her sektörün baskı ihtiyacını karşılayabilecek esnekliktedir.
- Düşük, orta ve yüksek hacimli baskılarda uygulanabilir.